صادق در هدایت – نی ما جوادپور

سال‌مرگ صادق چوبک است. طی حدود دو دهه‌ی اخیر، بارها درباره‌ی مجموعه آثار چوبک، از مناظر متعدد و متنوع به ارائه‌ی بحث پرداخته‌ام. تاریخِ آلوده به جهل مرکبِ روشن‌فکری ما طی حدود یک سده‌ی اخیر، مشحون از تحشیه‌های مشوّش درباره‌ی متنِ ارتباط میان مبانی مدرنیسم و مدرنیزاسیون است. در ظل و ذیل این تاریخ، پرواضح است که روشن‌فکری ایرانی به مثابه «فرزند زمانه‌ی خویش»، از درک و فهم و دریافتِ معنا و مبنای این مدعای میلان کوندرا عاجز است که «بنیان‌گذار جهان جدید، فقط دکارت نیست؛ سروانتس نیز است.»

بر همین اساس، نویسنده‌ی محبوب و مطلوب روشن‌فکری ایرانی، از گذشته تا هنوز، صمد بهرنگی و رضا براهنی و محمود دولت‌آبادی و جلال آل‌احمد است، نه صادق هدایت و صادق چوبک و ابراهیم گلستان و احمد محمود.

رفقا، نمی‌دانستند و نمی‌توانند بدانند که چرا و چگونه سروانتس می‌تواند یکی از «بنیان‌گذاران جهان جدید» باشد، چرا که، بنیان‌گذاریِ جهان را فقط و تنها فقط از پیله‌ی پلیدِ ایدئولوژی‌هایی چون رئالیسم سوسیالیستی فهمیده و فهمانده‌اند.

کوندرا، در پی احیا «میراث بی‌قدر شده‌ی سروانتس» بود، اما روشن‌فکری ایرانی از گذشته تا هنوز، در پی احیا «میراث منحوس ژدانف» است.

آثار چوبک، یکی از معدود منابع موجود در تاریخ هنرهای مکتوب ایران است که به ترسیم سیمایی راستین در راستای آگاهی از مبادی و مبانی و معانیِ ارتباط میان مدرنیسم و مدرنیزاسیون، و گذار از جهان قدیم به جهان جدید، می‌پردازد. چوبک، از معدود اهالی این قبیله است از موضع یک داستان‌نویس و رمان‌نویس، در هدایتِ جامعه‌ی ایران به وادی فهم دقیق و عمیقِ آن ارتباط و آن گذار، صادق است.

دو سخنرانی‌ام را درباره کارنامه‌ی صادق چوبک، ذیل این دو عنوان، می‌توانید از سایت شخصی‌ام، دریافت و گوش کنید:

روشن‌گری و سیاه نمایی

چوبک بر دو راهه‌ی مارکسیسم و داروینیسم

نی ما جوادپورمجموعه آثار

فکری روشن در جدال با روشن‌فکری

چرا اسب نشدیم؟

انسان بلای طبیعی

مخلوقات اشرف

بازگشت به جدید

دو حکومت، دو بختیار، دو ترور

خریدِ حمید

تقلید تولید و تولید مقلد

ایران و کاتخونِ شیعه

پیکار با انکار ایران

بی‌شـرف

نی ما جوادپور مجموعه آثار