آموزگار رفتن‌های ماندگار

ابراهیم گلستان رفت؛ این بار نه از ایران، از جهان.

وقتی در میانه‌ی دهه‌ی 50 از ایران رفت، هنرمندی سرشناس و تأثیرگذار بود، اما با خروج از ایران، هم از شهرت گذشت و هم از تداوم تأثیرگذاری. آنان که «اسرار گنج دره‌ی جنّی» را دیدند یا خواندند، وجه غالب انتقادی آن اثر را هجویه‌ای علیه نظام سیاسی حاکم دانستند، در حالی که هرگز چنین نبود. تیری که گلستان در کمانِ آن اثر نهاد، بیش و پیش از هرچیز جامعه‌ی ایران را هدف گرفته بود. گلستان در مواجهه با جامعه‌ی ایران می‌نوشت «سست بود پایه‌اش، قلابی بود»، اما روشن‌فکری ایرانی در راستای «تقدیس خلق» خوش داشت این مواجهه را تیری بنامد و بداند در سینه‌ی نظام سیاسی حاکم.

پرواضح است که گلستان از منظرِ سیاسی، منتقدِ حکومت وقت بود، اما هم‌او دیده‌ی عبرت و خبرت نبسته بود بر میراث منحوس روشن‌فکری ایرانی در راستای بسط جهالتی که فرجام محتوم آن ویرانی جامعه‌ی ایران بود.

گلستان از ایران رفت و نخواست بدل به ابراهیمی در آتشِ جدال میان حکومت وقت و روشن‌فکری و اردوگاه مبارزان سیاسی شود. اگر در 1517 مارتین لوتر «اعلامیه 95 ماده‌ای» را بر درِ کلیسای ویتنبرگ کوباند و در همان‌جا ماند، گلستان کارنامه‌ی هنری خود را بر درِ بسته بر فهمِ جامعه‌ی ایران کوباند و رفت؛ رفتنی ماندگار.

گلستان برای من آموزگارِ رفتن‌های ماندگار بود. آموزه‌ی ماندگار او، از این قرار و بر این مدار بود که نفرین‌ها و آفرین‌ها در این دیار دارای اعتبار و در خورِ اعتنا نیست، ماندن در میان جماعتی که در شعاع شعور؛ از دست رفته‌اند، فرجامی جز از دست رفتنِ تو، و افزایش تعداد بی‌شعوران نخواهد داشت. ماندن در وطنی که سرشار از دریدنِ بی‌دادگرانه‌ی دیگران به نام دفاع از وطن است، فرجامی جز ویرانیِ وطن نخواهد داشت.

گلستان، سال‌ها پیش از امروزی که از جهان رَوَد، از ایران رفت؛ از ایرانی که جامعه‌ای داشت از دست رفته. آن رفتن، ماندگاری در شعاع شعور و شرف بود. در حالی که بسیار دیگرانی با کوله‌بارِ «تقدیسِ خلق» بر دوش، رفتند تا نقش ویران‌گر خود در نابودی جامعه‌ی ایران را در حجابِ «حُب وطن» بپوشانند. و چه بسیار دیگرانی که بر همین اساس، ماندند و بر رفتنِ کسی چون گلستان تسخر زدند، و در ادامه، هرچه در توان داشتند در استمرار ویرانی جامعه‌ی ایران، دریغ نکردند.

گلستان، هم آن روز که از ایران رفت، ماندگار بود، و هم امروز که از جهان رفت.

او از گذشته تا هنوز و از هنوز تا همیشه، آموزگار رفتن‌های ماندگار است.

نی ما جوادپورمجموعه آثار

رجویسم و رجبیسم

چون صمد آمد نود هم پیش ماست

از نور هدف تا ظلمت نتیجه

مخلوقات اشرف

بازگشت به جدید

دو حکومت، دو بختیار، دو ترور

خریدِ حمید

تقلید تولید و تولید مقلد

ایران و کاتخونِ شیعه

پیکار با انکار ایران

بی‌شـرف

نی ما جوادپور مجموعه آثار